ભારતનું સૌથી જૂનું હયાત શહેર, વડનગર આબોહવા પરિવર્તન, આક્રમણ અને સામ્રાજ્યોના પતનમાંથી બચી ગયું છે. તેના પ્રથમ રહેવાસીઓના રહસ્યને ઉકેલવાથી ભારતના ‘અંધકાર યુગ’ સિદ્ધાંતનું ખંડન થઈ શકે છે.
વડનગર: કિલ્લેબંધીવાળા શહેરથી થોડાક કિલોમીટર દૂર પ્રાચીન માટીકામના ટુકડાને ધોઈને તડકામાં સૂકવવામાં આવ્યા છે. ડેક્કન કૉલેજના નિષ્ણાતો અને પુરાતત્વવિદોની ટીમ તેમના લેપટોપ પર વડનગર પ્રોજેક્ટની ‘સાઇટ 33’ પરથી મળી આવેલી કલાકૃતિઓના ફોટોગ્રાફ્સનો અભ્યાસ કરી રહી છે.
તેમની સમક્ષ પ્રશ્ન એ હતો કે વડનગરના પ્રથમ રહેવાસીઓ ક્યાંથી આવ્યા?
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના જન્મસ્થળ તરીકે પ્રખ્યાત, ગુજરાતના મહેસાણા જિલ્લામાં આવેલું આ નગર હવે તેના ઐતિહાસિક કોયડાઓને કારણે રાષ્ટ્રીય ઓળખ માટે તૈયાર છે.
આ પણ વાંચો : રોહિત શર્માએ તોડ્યો સૌરવ ગાંગુલીનો રેકોર્ડ
આ વાર્તા 1952 ની છે, જ્યારે પ્રખ્યાત પુરાતત્વવિદ્ એસ.આર. રાવે, જેમણે હડપ્પન શહેર લોથલની શોધમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી, વડનગરમાં લાલ-પોલિશ્ડ માટીકામની શોધની જાણ કરી હતી. આનાથી ચાઇનીઝ માટીકામની ઉત્પત્તિ શોધવાની શોધ શરૂ થઈ, પરંતુ જેમ જેમ વર્ષોથી પૃથ્વીના સ્તરો કાપી નાખવામાં આવ્યા, તેમ તેમ વધુ વિગતવાર વાર્તા બહાર આવી.
ખબરી ગુજરાતની WhatsApp Channelમાં જોડાવા માટે અહીં ટચ કરો
એક પ્રાચીન શહેરનું અસ્તિત્વ સાબિત કરવા માટે હવે વૈજ્ઞાનિક ડેટા છે, જ્યાં સામ્રાજ્યોના ઉદય અને પતન અને આક્રમણકારોના ઉતાર-ચઢાવ દરમિયાન લોકો લગભગ 3,000 વર્ષ સુધી સતત રહેતા હતા. વધુ શું છે, તારણો 5,500 કરતાં વધુ વર્ષોથી વ્યાપક પ્રદેશમાં સતત સાંસ્કૃતિક વિકાસ સૂચવે છે, જે હડપ્પન સંસ્કૃતિ પછીના ‘અંધકાર યુગ’ અથવા સ્થિરતાના સમયગાળાના સંભવિત સિદ્ધાંતોને રદિયો આપે છે.
વડોદરાના ASI સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ પુરાતત્વવિદ્ અભિજિત આંબેકરે જણાવ્યું હતું કે, “ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) 2014 થી ખોદકામ કરી રહ્યું છે, પરંતુ હજુ ઘણું શોધવાનું બાકી છે. કિલ્લેબંધી પર નજર કરીએ તો તેનો થોડો ભાગ જ દેખાય છે. “જો તમે વર્લ્ડ હેરિટેજ સ્ટેટસ ધરાવતી સાઇટ બનાવવા માંગતા હો, તો ત્યાં ઘણી સંભાવનાઓ છે.”
ખબરી ગુજરાતના Facebook પેજને ફોલો કરવા અહીં ટચ કરો
‘ભારતનું સર્વગ્રાહી ચિત્ર’
વડનગરના કિલ્લેબંધી શહેરના પ્રવેશદ્વાર પાસે લગભગ 4,000 ચોરસ ફૂટનો વાદળી તાર્પ, વાંસના પાલખ પર આધારીત છે. આ અંબા ઘાટ એક ઉત્ખનન સ્થળ છે અને તેમાં નજરે પડે તે કરતાં ઘણું બધું છે. સૂર્ય-અવરોધિત છતની નીચે માત્ર ઈંટની દિવાલો અને સંદિગ્ધ ખાઈનો માર્ગ જોઈ શકાય છે, પરંતુ આમાંની ઘણી પ્રાચીન રચનાઓ 20 મીટર સુધીની ઊંડાઈ સુધી પહોંચે છે.
આધુનિક વડનગર 800 બીસીઇ સુધીના ઇતિહાસના સ્તરો પર બાંધવામાં આવ્યું છે, જેમાં લોહ યુગ, પછીના વૈદિક કાળ અને પૂર્વ-બૌદ્ધ મહાજનપદ સમયગાળા અને તે પછીના અવશેષોનો સમાવેશ થાય છે.
2014 થી, મોદી વડાપ્રધાન બન્યા તે વર્ષથી, ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) એ રાજ્યના પુરાતત્વ વિભાગ પાસેથી વિવિધ પતાવટના તબક્કાઓની ઘટનાક્રમ સ્થાપિત કરવામાં અને પ્રાયોગિક સંગ્રહાલયો બનાવવા માટે ખોદકામ હાથ ધર્યું. તેમના કામના છેલ્લા તબક્કા દરમિયાન, 2019 થી 2022 સુધી, તેમણે ઝડપી પ્રગતિ કરી.
