Dinesh Rathod, Gujarat, Khabri Media
Rashmika Mandanna Fake Video: અભિનેત્રી રશ્મિકા મંદાનાનો Deepfake વીડિયો ચર્ચાનો વિષય બન્યો છે. જેમાં એક મહિલા લિફ્ટમાં પ્રવેશતી જોઈ શકાય છે. વીડિયોમાં ચહેરો રશ્મિકાનો છે, પરંતુ વાસ્તવમાં તે કોઈ બીજી મહિલાનો છે. આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI)ની મદદથી તે મહિલાનો ચહેરો કાઢીને રશ્મિકાના ચહેરાને બદલવામાં આવ્યો છે.
આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સની આ ટેકનિકને ડીપફેક (Deepfake)અથવા ડીપ લર્નિંગ (Deep Learning) કહેવામાં આવે છે. થોડા વર્ષો પહેલા તેના કેટલાક વીડિયોએ અમેરિકામાં ખળભળાટ મચાવ્યો હતો. પછી તેમનામાં ખામીઓ શોધવાનું સરળ હતું. પરંતુ રશ્મિકાનો વીડિયો જોયા પછી લાગે છે કે આ ટેકનિક એકદમ મેચ્યોર થઈ ગઈ છે.
રશ્મિકા પહેલા પણ અનેક ભારતીય સેલિબ્રિટીઓના ડીપફેક વીડિયો બની ચૂક્યા છે. આમ છતાં આપણા દેશમાં આ ટેક્નોલોજી પર બહુ ચર્ચા થઈ નથી. તે જ સમયે, અમેરિકા અને અન્ય પશ્ચિમી દેશોમાં ડીપફેકના જોખમો પર ઘણી ચર્ચા થઈ રહી છે.
AI સામાન્ય લોકો માટે ઉપલબ્ધ થયા પછી, તેના દુરુપયોગની ઘણી ઘટનાઓ પ્રકાશમાં આવી છે. ઉદાહરણ તરીકે, વૉઇસ બદલીને અથવા વીડિયો કૉલમાં ઇમેજ નાખીને છેતરપિંડી કરવી.
હોલીવુડના ઘણા કલાકારોએ તેના દુરુપયોગ અંગે ચેતવણી આપી છે. આવી સ્થિતિમાં રશ્મિકાનો વીડિયો સામે આવ્યા બાદ સવાલ એ ઊભો થવાનો છે કે શું આના માટે કોઈ નિયમો હશે કે નહીં.
રશ્મિકાના ડીપફેકની વાસ્તવિકતા સામે આવ્યા બાદ ઘણા લોકોએ તેના પર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. રશ્મિકા મંદાના ડીપફેક વીડિયો પર અભિનેતા અમિતાભ બચ્ચને (Amitabh Bachchan on Rashmika Mandana fake video)પણ પોતાનો અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યો છે.
અનેક પત્રકારોએ તેમજ અમિતાભ બચ્ચને પણ આવા નકલી વીડિયો સામે કાયદો બનાવવાની વાત કરી છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ડીપફેક વીડિયો એક મોટા ખતરા તરીકે ઉભરી આવ્યા છે. આવા કેટલાક વીડિયોમાં અમેરિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના ઘણા ફની ડીપફેક વીડિયો વાયરલ થઈ રહ્યા છે.
રશ્મિકા મંદાનાએ પોતાની સોશિયલ મીડિયા X પર એક પોસ્ટ લખીને દૂ:ખ વ્યક્ત કરતાં લખ્યું હતું કે,
“હું તમને આ વિશે જણાવતા ખૂબ જ દુઃખી છું. મારો ડીપફેક વીડિયો ઈન્ટરનેટ પર વાયરલ થઈ રહ્યો છે. સાચું કહું તો, આ પ્રકારની વસ્તુ મારા માટે માત્ર ડરામણી નથી, પરંતુ જે રીતે ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે તેના કારણે દરેકને તેનાથી જોખમ છે.”
રશ્મિકાએ તેની પોસ્ટમાં સાયબરાબાદ પોલીસ અને મહારાષ્ટ્ર સાયબર પોલીસને પણ ટેગ કર્યા છે. રશ્મિકાએ આગળ લખ્યું કે આજે તેના પરિવાર અને નજીકના લોકોએ તેને સપોર્ટ કર્યો છે. પરંતુ જો તેની સાથે તેના સ્કૂલ કે કોલેજના દિવસોમાં આવું બન્યું હોત તો તેણે આ પરિસ્થિતિને હેન્ડલ કરવાનું વિચાર્યું પણ ન હોત.
હવે સવાલ એ છે કે આવા ફેક વીડિયો અંગે કાયદો શું છે. મતલબ, દરેક દેશમાં સાયબર ગુનાઓ સંબંધિત કાયદાઓ છે. આપણા દેશમાં સાયબર પોલીસ અને પોર્ટલ જેવી સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે.
Information Technology Act, 2000 ઘણા ગુનાઓ માટે સજા અને દંડની જોગવાઈ કરે છે. આમ છતાં આવા કારનામાઓ અટકાતા જણાતા નથી. આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ દરેક માટે સુલભ બની જતાં આ ખતરો વધુ વધી ગયો છે.
આ પણ વાંચો: ગુજરાતને મળ્યું વધુ એક ગૌરવ, જાણીને તમારી છાતિ પણ ગદ-ગદ થશે
ડીપફેક ક્યાંથી અને કેવી રીતે શરૂ થયું તે ટ્રેક કરવું સરળ નથી. દેશ અને દુનિયાની સરકારો આ માટે નિયમો અને કાયદા બનાવવાની વાત કરી રહી છે, ત્યાં સુધી જાગૃતિ જ એકમાત્ર વિકલ્પ છે.
આવા વીડિયો ભવિષ્યમાં પણ આવતા રહેશે. તેથી કોઈપણ સમાચાર અને વીડિયો પર વિશ્વાસ કરતા પહેલા કૃપા કરીને તપાસી લો. આજકાલ ઘણી સમાચાર સંસ્થાઓ ફેક્ટ ચેકિંગ કરે છે, તેમના પર નજર રાખે છે.
