રામ આવી રહ્યા છે… હા, સદીઓની લાંબી પ્રતીક્ષા પછી ભવ્ય રામ મંદિર તૈયાર છે અને ભગવાન શ્રી રામ તેની તમામ ભવ્યતા અને દિવ્યતા સાથે તેમાં બિરાજમાન છે. આ શુભ અવસર પર, ખબરી Media તેના વાચકો માટે તુલસીદાસ દ્વારા અવધીમાં લખેલી રામની વાર્તા સંક્ષિપ્તમાં લઇ ને આવે છે.
ભગવાન શ્રી રામચંદ્રજી આવા નમ્ર વ્યક્તિ છે અને કોઈપણ કારણ વગર દયાળુ છે. શ્રી રામજી અને લક્ષ્મણજી મુનિ વિશ્વામિત્ર સાથે ગયા. તે ત્યાં ગયો, જ્યાં વિશ્વને શુદ્ધ કરનારી ગંગાજી ત્યાં હતી. મહારાજ ગાંધીના પુત્ર વિશ્વામિત્રજીએ ભગવાન ગંગા નદી પૃથ્વી પર કેવી રીતે આવી તેની આખી વાર્તા સંભળાવી. પછી ભગવાને ઋષિઓની સાથે સ્નાન કર્યું. બ્રાહ્મણોને વિવિધ પ્રકારના દાન મળ્યા. જ્યારે શ્રી રામજીએ જનકપુરની સુંદરતા જોઈ તો તેઓ તેમના નાના ભાઈ લક્ષ્મણ સાથે ખૂબ જ ખુશ થયા. અહીં ઘણી ગુફાઓ, કુવાઓ, નદીઓ અને તળાવો છે, જેમાં અમૃત જેવું પાણી છે અને રત્નોથી બનેલી સીડીઓ છે. ભમર, અમૃતના નશામાં, એક સુંદર ગુંજારવ અવાજ કરી રહ્યા છે. રંગબેરંગી પક્ષીઓ મધુર શબ્દો ગાતા હોય છે. રંગબેરંગી કમળ ખીલે છે.
ઠંડો, ધીમો, સુગંધિત પવન ફૂંકાય છે જે હંમેશા સુખ આપે છે (બધી ઋતુઓમાં). ફૂલોના બગીચાઓ, બગીચાઓ અને જંગલો, જેમાં ઘણા પક્ષીઓ રહે છે, ખીલે છે અને ખીલે છે અને શહેરની ચારે બાજુ સુંદર પાંદડાઓથી શણગારવામાં આવે છે. શહેરની સુંદરતાનું વર્ણન કરવું અશક્ય છે. મન જ્યાં જાય ત્યાં; ત્યાં એક લાલચ છે. અહીં સુંદર બજારો છે, રત્નોથી બનેલી વિચિત્ર બાલ્કનીઓ છે, જાણે બ્રહ્માએ પોતાના હાથે બનાવી હોય.
સીતાજીના સુંદર મહેલની સુંદરતા કેવી રીતે વર્ણવી શકાય? વજ્ર (મજબૂત અથવા હીરાથી ચમકતા) દરવાજા સાથે મહેલના તમામ દરવાજા સુંદર છે. રાજાઓ, અભિનેતાઓ, મગધ અને ચારણની ભીડ છે. ઘોડાઓ અને હાથીઓ માટે વિશાળ તબેલા અને તબેલા છે; જે હંમેશા ઘોડા, હાથી અને રથથી ભરેલો રહે છે. ઘણા યોદ્ધાઓ, મંત્રીઓ અને સેનાપતિઓ છે. આ બધાના ઘર પણ મહેલ જેવા છે. ઘણા રાજાઓ અને લોકો શહેરની બહાર તળાવ અને નદી પાસે દરેક જગ્યાએ પડાવ નાખે છે.
अति अनूप जहँ जनक निवासू। बिथकहिं बिबुध बिलोकि बिलासू।।
होत चकित चित कोट बिलोकी। सकल भुवन सोभा जनु रोकी।।
કેરીઓનો એક અનોખો વાડી, જ્યાં તમામ પ્રકારની કેરીઓ જોવા મળતી હતી અને જે દરેક રીતે સુખદ હતી તે જોઈને વિશ્વામિત્રજીએ કહ્યું- હે સુંદર રઘુવીર! મારું મન મને અહીં જ રહેવાનું કહે છે. શ્રી રામચંદ્રજી, કૃપાનું ધામ, ‘બહુ સારા ગુરુ!’ એમ કહીને તે ઋષિઓના સમૂહ સાથે ત્યાં રોકાઈ ગયા.
પછી તેણે સમગ્ર બ્રાહ્મણ જૂથને આદરપૂર્વક પ્રણામ કર્યા અને રાજા તેના મહાન નસીબને જાણીને ખુશ થયા. વિશ્વામિત્રજીએ વારંવાર કુશળ પ્રશ્નો પૂછીને રાજાને બેસાડ્યા. તે જ સમયે બંને ભાઈઓ આવી પહોંચ્યા, જેઓ ફુલવાડી જોવા ગયા હતા. શ્યામ અને ગોરા રંગના બંને યુવાન કુમારો આંખોને આનંદ આપે છે અને સમગ્ર વિશ્વના હૃદયને ચોરી લે છે. જ્યારે રઘુનાથજી આવ્યા, ત્યારે સૌ તેમની સુંદરતા અને તેજથી પ્રભાવિત થઈને ઊભા થઈ ગયા. વિશ્વામિત્રજીએ તેમને પોતાની પાસે બેસાડ્યા.
બંને ભાઈઓને જોઈને બધા ખુશ થઈ ગયા. દરેકની આંખો આંસુઓથી ભરાઈ ગઈ (આનંદ અને પ્રેમના આંસુઓ) અને તેમના શરીર રોમાંચિત થઈ ગયા. રામજીની મીઠી અને મોહક મૂર્તિ જોઈને જનકે ખાસ કરીને પોતાના શરીરની બધી હોંશ ગુમાવી દીધી. રાજા જનકે પોતાનું મન પ્રેમમાં તલ્લીન થયેલું અનુભવીને પોતાના અંતઃકરણનો આશ્રય લીધો અને ધીરજ બતાવી અને ઋષિના ચરણોમાં માથું નમાવી પ્રેમથી ભરેલા ગૌરવપૂર્ણ સ્વરે કહ્યું- હે પ્રભુ! મને કહો, આ બે સુંદર છોકરાઓ સમાજના ઘરેણાં છે કે કોઈ વંશના વાલી?
ઓહ ભગવાન! તેથી જ હું તમને નિષ્ઠાપૂર્વક પૂછું છું. હે નાથ ! કહો, છુપાવશો નહીં. તેમને જોતાં જ, અપાર પ્રેમના પ્રભાવ હેઠળ, મારા મનએ બળપૂર્વક બ્રહ્માના આનંદનો ત્યાગ કર્યો. ઋષિ હસી પડ્યા અને બોલ્યા – હે રાજા ! તેં સાચું કહ્યું. તમારી વાત ખોટી ન હોઈ શકે. જ્યાં સુધી વિશ્વના તમામ જીવોનો સંબંધ છે, તેઓ દરેકને પ્રિય છે. ઋષિના રહસ્યમય શબ્દો સાંભળીને, શ્રી રામજી તેમના હૃદયમાં સ્મિત કરે છે (જાણે રહસ્ય જાહેર ન કરવાનો સંકેત આપે છે).
रामु लखनु दोउ बंधुबर रूप सील बल धाम।
मख राखेउ सबु साखि जगु जिते असुर संग्राम।।
તેની અપાર સુંદરતા જોઈને બાળકોના ટોળા તેની સાથે જોડાયા. તેની આંખો અને મન તેની મીઠાશથી આકર્ષાયા. બંને ભાઈઓએ પીળા રંગના કપડા પહેર્યા છે અને પીળા દુપટ્ટા વડે કમર ફરતે કંપારી બાંધી છે. તેના હાથમાં સુંદર ધનુષ અને બાણ શોભે છે. શ્યામ અને ગોરા રંગના શરીરને અનુરૂપ સુંદર ચંદનનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. તે કાળી ચામડીની અને વાજબી ચામડીની સુંદર જોડી છે. સિંહની જેમ મજબૂત ગરદન છે; વિશાળ હથિયારો છે. પહોળી છાતી પર ખૂબ જ સુંદર ગજમુક્ત માળા છે. સુંદર લાલ કમળ જેવી આંખો છે. જે ત્રણેય તાપથી મુક્ત થાય છે તેનું મુખ ચંદ્ર જેવું છે.
કાનમાં સોનાની બુટ્ટીઓ ખૂબ જ આકર્ષક છે અને એવું લાગે છે કે તે જોનારનું મન ચોરી લે છે. તેની નજર ખૂબ જ મોહક છે અને તેની ભમર ત્રાંસી અને સુંદર છે. કપાળ પર તિલકની રેખાઓ એટલી સુંદર છે કે જાણે મૂર્તિની સુંદરતા પર મોહર લાગી ગઈ હોય. માથા પર સુંદર ચોરસ ટોપીઓ, કાળા અને વાંકડિયા વાળ છે.
હે મિત્ર! આમ કહો તો એવું શરીર કોનું હશે જે આ રૂપ જોઈને મોહિત ન થાય. પછી બીજા મિત્રે પ્રેમથી મૃદુ સ્વરે કહ્યું – હે જ્ઞાની ! મેં જે સાંભળ્યું છે તે સાંભળો – આ બે રાજકુમારો મહારાજ દશરથજીના પુત્રો છે. તેઓ બેબી ફ્લેમિંગોની સુંદર જોડી છે. આ ઋષિ વિશ્વામિત્રના યજ્ઞનું રક્ષણ કરવા જઈ રહ્યા છે. તેણે યુદ્ધના મેદાનમાં રાક્ષસોનો સંહાર કર્યો છે.
જેની પાસે કાળું શરીર અને સુંદર કમળ જેવી આંખો છે, જે મારીચ અને સુબાહુના નશાનો નાશ કરનાર અને સુખની ખાણ છે અને જેના હાથમાં ધનુષ્ય અને બાણ છે, તે કૌશલ્યાજીના પુત્ર છે; તેનું નામ રામ છે. જેનો રંગ ગોરો અને કિશોરાવસ્થાનો છે અને જે સુંદર પોશાકમાં સજ્જ છે અને હાથમાં ધનુષ અને બાણ લઈને શ્રી રામજીનું અનુસરણ કરી રહ્યો છે, તે તેનો નાનો ભાઈ છે; તેનું નામ લક્ષ્મણ છે.
હે મિત્ર! સાંભળો, તેની માતા સુમિત્રા છે. બ્રાહ્મણ વિશ્વામિત્રનું કાર્ય કરીને અને માર્ગમાં ઋષિ ગૌતમની પત્ની અહલ્યાને બચાવીને બંને ભાઈઓ અહીં ધનુષ્યગ્ય જોવા આવ્યા છે. આ સાંભળીને બધી સ્ત્રીઓ ખુશ થઈ ગઈ. શ્રી રામચંદ્રજીની મૂર્તિ જોઈને કોઈ (બીજો મિત્ર) કહેવા લાગ્યો – આ વર જાનકીને લાયક છે. હે મિત્ર! જો રાજા તેમને જોશે, તો તે જિદ્દથી તેમના વચનનો ત્યાગ કરશે અને તેમની સાથે લગ્ન કરશે. કોઈએ કહ્યું – રાજાએ તેમને ઓળખ્યા છે અને ઋષિની સાથે તેમનો આદર પણ કર્યો છે.
જયારે રાજા દશરથના આંગણે શ્રી રામ ની કિલકારી ગુંજી
કોઈ કહે છે – જો સર્જક સારા છે અને સાંભળવામાં આવે છે કે તે દરેકને યોગ્ય પરિણામ આપે છે, તો જાનકીજીને આ વરદાન મળશે. હે મિત્ર! તેમાં કોઈ શંકા નથી. જો આવો સંયોગ આકસ્મિક બને, તો આપણે બધા આભારી હોઈશું. હે મિત્ર! આ કારણે જ હું ખૂબ બેચેન છું કે તે કોઈ દિવસ અહીં આવશે. અરે દોસ્ત, તું લગ્ન ના કરે તો! સાંભળો, તેમને જોવાનું આપણા માટે દુર્લભ છે. આ સંયોગ ત્યારે જ બને છે જ્યારે આપણા પૂર્વ જન્મોમાં પુષ્કળ પુણ્ય હોય.
બીજાએ કહ્યું- હે મિત્ર! તમે બહુ સરસ કહ્યું. આ લગ્ન દરેકના હિતમાં છે. કોઈએ કહ્યું- શંકરજીનું ધનુષ કઠણ છે અને આ શ્યામ રાજકુમાર કોમળ શરીરનો બાળક છે. હે જ્ઞાની! બધું માત્ર મૂંઝવણ છે. આ સાંભળીને બીજા મિત્રએ મૃદુ સ્વરે કહેવાનું શરૂ કર્યું – હે મિત્ર! આ વિશે, કેટલાક લોકો કહે છે કે તેઓ ભલે નાના દેખાય છે, પરંતુ તેમની અસર ખૂબ મોટી છે. જેઓ કમળના ચરણોની ધૂળને સ્પર્શીને નિર્દોષ બન્યા, જેમણે મહાપાપ કર્યું છે, તેઓ શું ભગવાન શિવનું ધનુષ્ય તોડ્યા વિના રહેશે? ભૂલથી પણ આ માન્યતા ન છોડવી જોઈએ.
ખબરી ગુજરાતની WhatsApp Channelમાં જોડાવા માટે અહીં ટચ કરો
સુંદર ચહેરાઓ અને સુંદર આંખોવાળી સ્ત્રીઓના જૂથો તેમના હૃદયમાં આનંદ સાથે ફૂલોની વર્ષા કરી રહ્યા છે. બંને ભાઈઓ જ્યાં જાય, ત્યાં બહુ આનંદ થાય. બંને ભાઈઓ શહેરની પૂર્વ તરફ ગયા; જ્યાં ધનુષ્યયજ્ઞ માટે રંગભૂમિ બનાવવામાં આવી હતી. ત્યાં એક ખૂબ જ લાંબું અને સુંદર ઢાળેલું મોકળું આંગણું હતું, જેના પર એક સુંદર અને શુદ્ધ વેદી સુશોભિત હતી. ચારેબાજુ સોનાના મોટા મોટા પ્લેટફોર્મ બનાવવામાં આવ્યા હતા, જેના પર રાજાઓ બેસતા. તેમની પાછળ નજીકમાં, અન્ય પાલખનું ગોળ વર્તુળ હતું.
ખબરી ગુજરાતના Facebook પેજને ફોલો કરવા અહીં ટચ કરો
તે કંઈક અંશે ઊંચું અને દરેક રીતે સુંદર હતું, જ્યાં શહેરના લોકો જઈને બેસતા. તેમની નજીક, ઘણા રંગોના વિશાળ અને સુંદર સફેદ ઘરો બનાવવામાં આવ્યા છે, જ્યાં તમામ મહિલાઓ પોતપોતાના કુળ મુજબ બેસીને જોશે. શહેરના બાળકો આદરપૂર્વક ભગવાન શ્રી રામચંદ્રજીને યજ્ઞશાળાનું બાંધકામ બતાવી રહ્યા છે. આ બહાને તમામ બાળકો પ્રેમના પ્રભાવ હેઠળ શ્રી રામજીના સુંદર અંગોને સ્પર્શી રહ્યા છે અને બંને ભાઈઓને જોઈને તેમના હૃદયમાં અત્યંત આનંદની લાગણી અનુભવી રહ્યા છે.
લક્ષ્મણજી શ્રી રામજીના પગ દબાવી રહ્યા છે જ્યારે તેમના ચરણ સ્પર્શ કરીને ભય અને પ્રેમની સાથે અત્યંત આનંદની અનુભૂતિ કરી રહ્યા છે. ભગવાન શ્રી રામચંદ્રજીએ વારંવાર કહ્યું- હે પિતાજી! હવે સૂઈ જાઓ. પછી તે કમળના પગને પોતાના હૃદયમાં પકડીને સૂઈ ગયો. રાત વીતતી ગઈ, લક્ષ્મણ કોકડાનો અવાજ સાંભળીને જાગી ગયો. વિશ્વના સ્વામી સુજન શ્રી રામચંદ્રજી પણ ગુરુ સમક્ષ જાગી ગયા. તેઓ ગયા અને સ્નાન કર્યું. પછી પોતાની દિનચર્યા પૂરી કરીને તેણે ઋષિને માથું નમાવ્યું. પૂજાનો સમય જાણ્યા પછી અને ગુરુની પરવાનગી મેળવીને બંને ભાઈઓ ફૂલ લેવા ગયા.
ઘણા વૃક્ષો છે જે મનને આકર્ષે છે. મંડપ રંગબેરંગી અને ઉત્કૃષ્ટ વેલાથી ઢંકાયેલો છે. નવાં પાંદડાં, ફળો અને ફૂલોવાળા સુંદર વૃક્ષો પોતાની સંપત્તિથી કલ્પવૃક્ષને પણ શરમાવે છે. કોયલ, કોયલ, પોપટ, ચકોર વગેરે પક્ષીઓ મીઠી બોલે છે અને મોર સુંદર નાચતા હોય છે. બગીચાની વચ્ચે એક સુંદર તળાવ છે, જેમાં રત્નોથી બનેલી સીડીઓ વિચિત્ર રીતે બનાવવામાં આવી છે. તેનું પાણી સ્પષ્ટ છે, જેમાં અનેક રંગોના કમળ ખીલે છે, પાણીના પક્ષીઓ કિલકિલાટ કરી રહ્યાં છે અને હમિંગબર્ડ્સ ગુંજી રહ્યાં છે.
આજુબાજુ જોઈને માખીઓને પૂછીને તેઓ ખુશ ચિત્તે પાંદડા અને ફૂલો ચૂંટવા લાગ્યા. તે જ ક્ષણે સીતાજી ત્યાં આવ્યા. માતાએ તેમને ગિરિજા (પાર્વતી) જીની પૂજા કરવા મોકલ્યા હતા. બધા સુંદર અને સમજદાર મિત્રો છે, જેઓ સુંદર અવાજો સાથે ગીતો ગાઈ રહ્યા છે. તળાવ પાસે આવેલ ગિરિજાજીનું મંદિર સુંદર છે, જેનું વર્ણન કરી શકાતું નથી; તેને જોઈને મન મોહિત થઈ જાય છે. પોતાના મિત્રો સાથે તળાવમાં સ્નાન કર્યા પછી સીતાજી પ્રસન્ન ચિત્તે ગિરિજાજીના મંદિરે ગયા. તેણીએ ખૂબ પ્રેમથી પૂજા કરી અને તેના માટે લાયક સુંદર વર માંગ્યો. એક મિત્ર સીતાજીને છોડીને ફુલવાડી જોવા ગયો હતો. તેણીએ જઈને બંને ભાઈઓને જોયા અને પ્રેમથી અભિભૂત થઈને સીતાજી પાસે આવી.તેના મિત્રોએ તેણીની હાલત જોઈ કે તેણીનું શરીર સુખી હતું અને તેની આંખોમાં પાણી ભરાઈ ગયા હતા.
સીતાજીનું સૌંદર્ય સૌંદર્યને પણ શોભે છે. સુંદરીના ઘરમાં જાણે દીવાની જ્યોત બળી રહી હોય તેમ તે દેખાય છે. અત્યાર સુધી સૌંદર્યની ઈમારતમાં અંધારું હતું, એવું લાગે છે કે સીતાજીના સૌંદર્યનો દીવો પામીને એ ઈમારત અગાઉ કરતાં વધુ સુંદર બની ગઈ છે. કવિઓએ તમામ ઉપમાઓને ખોટી ગણાવી છે. જનાનંદીની શ્રી સીતાજીની સરખામણી કોની સાથે કરવી?
આમ, પોતાના હૃદયમાં સીતાજીની સુંદરતાનું વર્ણન કર્યા પછી અને તેમની સ્થિતિનો વિચાર કર્યા પછી, ભગવાન શ્રી રામચંદ્રજીએ શુદ્ધ હૃદયથી તેમના નાના ભાઈ લક્ષ્મણને યોગ્ય શબ્દો કહ્યા – હે પિતાજી! આ એ જ જનકજીની પુત્રી છે જેમના માટે ધનુષ્યયજ્ઞ કરવામાં આવી રહ્યો છે. મિત્રો ગૌરી પૂજન માટે લાવ્યા છે. તે રોશનીથી ઝળહળતા ફૂલ બગીચામાં ફરે છે, જેનું અલૌકિક સૌંદર્ય જોઈને સ્વભાવે નિર્મળ મારું મન અસ્વસ્થ થઈ ગયું છે. તે બધા કારણો (અથવા તેના તમામ કારણો) સર્જકને જાણવા જોઈએ. પણ અરે ભાઈ! સાંભળો, મારું જમણું અંગ ફફડી રહ્યું છે. તે રઘુવંશીઓનો જન્મજાત સ્વભાવ છે કે તેમનું મન ક્યારેય ખોટા માર્ગ પર પગ મૂકતું નથી.
મને મારા મનમાં ખૂબ વિશ્વાસ છે કે તેણે સપનામાં પણ ક્યારેય અજાણી સ્ત્રી તરફ જોયું નથી. દુનિયામાં એવા થોડા મહાપુરુષો છે જેઓ યુદ્ધમાં દુશ્મનની પીઠ જોઈ શકતા નથી (એટલે કે જેઓ યુદ્ધના મેદાનમાંથી ભાગતા નથી), જેમનું મન અને દ્રષ્ટિ અન્ય સ્ત્રીઓ આકર્ષી શકતી નથી અને જેઓ ખાલી હાથે પાછા ફરતા નથી. ભિખારીઓને. આમ તો શ્રી રામજી તેમના નાના ભાઈ સાથે વાત કરી રહ્યા છે, પરંતુ સીતાજીના સ્વરૂપથી આકર્ષિત તેમનું મન ભમરાની જેમ તેમના ચહેરાની કમળની પ્રતિમાનું અમૃત પી રહ્યું છે.
સીતાજી આશ્ચર્યથી આજુબાજુ જોઈ રહ્યા છે. રાજકુમાર ક્યાં ગયો તેની ચિંતા મારું મન થાય છે. બાલમૃગણયાની (હરણ જેવી આંખોવાળા) સીતાજી જ્યાં જુએ છે ત્યાં સફેદ કમળની હારમાળા વરસતી હોય એવું લાગે છે. પછી મિત્રોએ લતાની પાછળ ઉદાર શ્યામ અને ગૌર કુમારને બતાવ્યા. તેનું રૂપ જોઈને આંખો આકર્ષાઈ ગઈ. તે જાણે પોતાના ખજાનાને ઓળખી ગયો હોય તેટલો ખુશ હતો. શ્રી રઘુનાથજીની છબી જોઈને આંખો થાકી ગઈ. પાંપણો પણ પડતી બંધ થઈ ગઈ. તીવ્ર પ્રેમથી શરીર અશાંત બની ગયું. જાણે ચકોરી [બેભાન પડી] પાનખરનાં ચંદ્રને જોઈ રહી હોય. શ્રી રામજીને તેની આંખો દ્વારા તેના હૃદયમાં લાવીને, ચતુર શિરોમણી જાનકીજીએ તેની પાંપણોના દરવાજા બંધ કરી દીધા (એટલે કે તેણીએ આંખો બંધ કરીને તેમનું ધ્યાન કરવાનું શરૂ કર્યું). જ્યારે મિત્રોએ પ્રેમની જોડણી હેઠળ સીતાજીને જાણ્યા, ત્યારે તેઓ દુઃખી થયા. કંઈ બોલી ન શક્યો.
આ સમયે બંને ભાઈઓ લતામંડપમાંથી દેખાયા. જાણે વાદળોનો પડદો હટાવીને બે ચોખ્ખા ચાંદો નીકળ્યા હોય. બંને હેન્ડસમ ભાઈઓ સુંદરતાની સીમા છે. તેના શરીરની આભા વાદળી અને પીળા કમળ જેવી છે. મસ્તક પર સુંદર મોર પીંછા શોભે છે. તેમની વચ્ચે ફૂલોની કળીઓનાં ઝુંડ છે. કપાળ પર તિલક અને પરસેવાનાં ટીપાં સુંદર લાગે છે. કાનમાં સુંદર ઝવેરાતની છબી દેખાય છે. કુટિલ ભમર અને વાંકડિયા વાળ છે. રતનરે (લાલ) આંખો નવા લાલ કમળ જેવી છે.
રામરામ, નાક અને ગાલ ખૂબ જ સુંદર છે, અને હસવાની સુંદરતાની કિંમત છે. હું ચહેરાની છબીથી બચી શકતો નથી, જે જોઈને ઘણા કામદેવો શરમ અનુભવે છે. છાતીના ભાગ પર મોતીની માળા છે. તેનું શંખ જેવું સુંદર ગળું છે. કામદેવ પાસે હાથીનાં બચ્ચાંની થડ જેવાં હાથ (વળઘડતા અને નરમ) છે, જે શક્તિની મર્યાદા છે. જેના ડાબા હાથમાં ફૂલો સાથે ડોના છે, ઓ મિત્ર! તે શ્યામ કુમારિકા ખૂબ જ ગરમ છે.
સિંહ જેવી (પાતળી અને લવચીક) કમર ધરાવતા શ્રી રામચંદ્રજીએ પીળી પાઘડી પહેરી હતી, કૃપા અને નમ્રતાનો ભંડાર, સૂર્ય કુળનું રત્ન હતું તે જોઈને મિત્રો પોતાની જાતને ભૂલી ગયા. એક ચતુર મિત્રે ધીરજ રાખીને તેનો હાથ પકડીને સીતાજીને કહ્યું- ગિરિજાજીનું ધ્યાન દોરો, આ સમયે તમે રાજકુમારને કેમ જોતા નથી. ત્યારે સીતાજીએ ધીમેથી પોતાની આંખો ખોલી અને રઘુ કુળના બે સિંહોને પોતાની સામે ઉભેલા જોયા.
શ્રી રામજીનું નખથી છેડા સુધીનું સૌંદર્ય જોઈને અને પછી પિતાના વ્રતનું સ્મરણ કરીને તેમનું મન ખૂબ ઉદાસ થઈ ગયું. મિત્રોએ જ્યારે સીતાજીને પ્રેમના પ્રભાવમાં જોયા તો બધા ડરી ગયા અને બોલ્યા – બહુ મોડું થઈ ગયું છે, આપણે હવે નીકળી જવું જોઈએ. કાલે એ જ સમયે તે ફરી આવશે એમ કહીને એક મિત્ર મનમાં હસી પડ્યો. પોતાના મિત્રના આ રહસ્યમય શબ્દો સાંભળીને સીતાજી ચોંકી ગયા. તે મોડું થયું હતું પ્રિય, તે તેની માતાથી ડરતો હતો. ઘણી ધીરજ સાથે, તેણીએ શ્રી રામચંદ્રજીને તેના હૃદયમાં લાવ્યા, અને તેમનું ધ્યાન કર્યા પછી, તેણી પોતાને તેના પિતાના નિયંત્રણમાં માનીને પરત ફર્યા.
તમારી પાસે ન તો શરૂઆત છે, ન તો મધ્ય છે, ન અંત છે. વેદ પણ તમારા અપાર પ્રભાવને જાણતા નથી. તમે જ વિશ્વનું સર્જન, નિભાવ અને નાશ કરનાર છો. તે તે છે જે વિશ્વને આકર્ષિત કરે છે અને મુક્તપણે ફરે છે. હે માતા, શ્રેષ્ઠ સ્ત્રીઓમાં જેઓ પોતાના પતિને પોતાના દેવતા માને છે! આ તમારી પ્રથમ ગણતરી છે. હજારો સરસ્વતી અને શેષજી પણ તમારા અપાર મહિમાનું વર્ણન કરી શકતા નથી.
હે ભક્તોને વરદાન આપનાર ! હે ત્રિપુરાના શત્રુ શિવની પ્રિય પત્ની! તમારી સેવા કરવાથી ચારેય ફળ મળે છે. હે દેવી! તમારા ચરણ કમળની પૂજા કરવાથી દેવતાઓ, મનુષ્યો અને ઋષિઓ બધા પ્રસન્ન થાય છે. તમે મારી ઈચ્છાઓ સારી રીતે જાણો છો; કારણ કે તમે હંમેશા દરેકના હૃદયના શહેરમાં વસે છો. તેથી જ મેં તેને જાહેર કર્યું નથી. એમ કહીને જાનકીજીએ તેમના પગ પકડી લીધા. ગિરિજાજી સીતાજીની નમ્રતા અને પ્રેમના વશમાં આવી ગયા.
ગૌરીજીનું હૃદય આનંદથી ભરાઈ ગયું અને તેમણે કહ્યું- હે સીતા! અમારા સાચા આશીર્વાદ સાંભળો, તમારી મનોકામના પૂર્ણ થશે. નારદજીના શબ્દો હંમેશા શુદ્ધ (સંશય, મૂંઝવણ વગેરે જેવા દોષોથી મુક્ત) અને સાચા હોય છે. તમને એ જ વર મળશે. તમને એક શ્યામ વર (શ્રી રામચંદ્રજી) મળશે જે સ્વભાવે સુંદર છે અને જેનામાં તમારું મન જોડાયેલું છે. તે દયાનો ખજાનો અને સર્વજ્ઞ છે, તમારી નમ્રતા અને સ્નેહને જાણે છે.
આ રીતે શ્રી ગૌરીજીના આશીર્વાદ સાંભળીને જાનકીજી સહિત સૌ મિત્રો હ્રદયમાં પ્રસન્ન થયા. તુલસીદાસજી કહે છે- વારંવાર ભવાનીજીની પૂજા કરીને સીતાજી પ્રસન્ન ચિત્તે મહેલમાં પાછા ફર્યા. ગૌરીજીને અનુકૂળ થતાં સીતાજીના હૃદયમાં જે આનંદ થયો તે વ્યક્ત કરી શકાય તેમ નથી.
सुनु सिय सत्य असीस हमारी। पूजिहि मन कामना तुम्हारी।।
नारद बचन सदा सुचि साचा। सो बरु मिलिहि जाहिं मनुराचा।।
સીતાજીની સુંદરતાની તેમના હૃદયમાં પ્રશંસા કરીને બંને ભાઈઓ ગુરુજી પાસે ગયા. શ્રી રામચંદ્રજીએ વિશ્વામિત્રજીને બધું કહ્યું. તેનો સ્વભાવ સરળ હોવાથી છેતરપિંડી તેને સ્પર્શતી પણ નથી. પુષ્પો પ્રાપ્ત કર્યા પછી ઋષિએ પૂજા કરી. પછી તેણે બંને ભાઈઓને આશીર્વાદ આપ્યા કે તેમની ઈચ્છાઓ સફળ થાય. આ સાંભળીને શ્રી રામ અને લક્ષ્મણ પ્રસન્ન થયા. મહાન વૈજ્ઞાનિક ઋષિ વિશ્વામિત્રજીએ ભોજન કર્યા પછી કેટલીક પ્રાચીન કથાઓ કહેવાની શરૂઆત કરી. દરમિયાન દિવસ પસાર થઈ ગયો અને ગુરુની અનુમતિ મેળવી બંને ભાઈઓ સાંજ માટે ગયા.
સુંદર ચંદ્ર પૂર્વમાં ઉગ્યો. શ્રી રામચંદ્રજી તેને સીતાના મુખ સમાન જોઈને પ્રસન્ન થયા. ત્યારે મેં મનમાં વિચાર્યું કે આ ચંદ્રમા સીતાજીના ચહેરા જેવો નથી. એનો જન્મ ખારા દરિયામાં થયો, પછી એ જ દરિયામાંથી ઉત્પન્ન થયો, ઝેર એનો ભાઈ; દિવસ દરમિયાન તે નિસ્તેજ રહે છે (દેખાવહીન, નીરસ), અને દૂષિત (કાળા ફોલ્લીઓ સાથે). બિચારો ચંદ્રમણ સીતાજીના ચહેરા સાથે કેવી રીતે મેળ ખાય? પછી તે વધે છે અને ઘટે છે અને અપરિણીત સ્ત્રીઓને પીડા આપે છે; રાહુ તેને તેની યુતિમાં શોધે છે અને તેને સમાવે છે. તે તે છે જે ચકવેને [ચકવીના અલગ થવા માટે] શોક કરાવે છે અને કમળનો દુશ્મન છે (તેને કરમાઈ જાય છે). ઓ ચંદ્ર! તમારામાં અનેક ખામીઓ છે. જે સીતાજીમાં નથી. તેથી, તમને જાનકીજીના ચહેરાની ઉપમા આપીને, તમારા પર ખૂબ જ અયોગ્ય કૃત્ય કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવશે. આ રીતે ચંદ્રના બહાના હેઠળ સીતાજીના ચહેરાની છબી વર્ણવ્યા પછી, પ્રિય, રાત થઈ ગઈ હતી અને તે ગુરુજી પાસે ગયા.
ઋષિના કમળના ચરણોમાં પ્રણામ કર્યા પછી અને પરવાનગી મેળવ્યા પછી, તેમણે આરામ કર્યો. જ્યારે રાત વીતી ગઈ ત્યારે શ્રી રઘુનાથજી જાગી ગયા અને પોતાના ભાઈ તરફ જોઈ બોલ્યા – હે પિતાજી ! જુઓ, સમગ્ર જગતને સુખ આપનાર કમળ, ચક્રવક અને અરુણોદય પ્રગટ થયા છે. લક્ષ્મણજીએ પોતાના બંને હાથ જોડીને પ્રભુના પ્રભાવને દર્શાવતા હળવા સ્વરે બોલ્યા – સૂર્યના ઉદયને કારણે કમળ સંકોચાઈ ગઈ અને તારાઓનો પ્રકાશ ઝાંખો પડી ગયો, જેમ તમારા આગમનને સાંભળીને બધા રાજાઓ શક્તિહીન થઈ ગયા છે.
રાજાના રૂપમાં તમામ તારાઓ પ્રકાશ આપે છે, પરંતુ તેઓ ધનુષ્યના રૂપમાં મોટા અંધકારને દૂર કરી શકતા નથી. રાત્રિના અંત સાથે કમળ, ભમરો, ભમર અને વિવિધ પ્રકારના પક્ષીઓ ખુશ થઈ રહ્યા છે. તેવી જ રીતે હે પ્રભુ! ધનુષ તૂટશે ત્યારે તમારા બધા ભક્તો ખુશ થશે. સૂર્ય ઉગ્યો, અંધકાર કોઈપણ પ્રયાસ વિના નાશ પામ્યો. તારાઓ છુપાયા, વિશ્વ તેજસ્વી બન્યું.
હે રઘુનાથજી ! તેના ઉદયના બહાને, સૂર્યે બધા રાજાઓને ભગવાન (તમે)નો મહિમા બતાવ્યો છે. ધનુષ તોડવાની આ પદ્ધતિ તમારા હાથની તાકાતનો મહિમા પ્રગટ કરવા માટે જ દેખાઈ છે. ભાઈની વાત સાંભળીને પ્રભુ હસ્યા. પછી સ્વભાવે શુદ્ધ એવા શ્રી રામજીએ સ્નાન કર્યું અને નિત્યક્રમ કરીને ગુરુજી પાસે આવ્યા. આવીને તેણે ગુરુજીના સુંદર કમળના ચરણોમાં માથું નમાવ્યું.
