રામચરિત માનસ વગેરે ગ્રંથોની રામકથામાં કહેવાયું છે કે ભગવાન રામ, માતા સીતા અને લક્ષ્મણ સાથે વનવાસ દરમિયાન પ્રવાસ કરતા સમયે પંચવટી નામના જંગલમાં પહોંચ્યા. ત્યાં માતા સીતાએ સોનાનું હરણ જોયું હતું. સવાલ એ થાય છે કે શું ખરેખર સોનાનું હરણ છે.
આ પણ વાંચો : સૂર્યકિરણ એર શો : વાયુસેનાના દિલધડક કરતબોથી લોકો મંત્રમુગ્ધ
અયોધ્યામાં રામ લલ્લાના અભિષેકની તૈયારીઓ વચ્ચે તેમના જીવનની ઘટનાઓ અને તેમની સાથે જોડાયેલા સ્થળોને લઈને ઘણી ચર્ચા થઈ રહી છે. આ સ્થાનોમાંથી એક છે પંચવટી, જેનું નામ સુવર્ણ હરણ સાથે જોડાયેલું છે. રામચરિત માનસ વગેરે ગ્રંથોની રામકથામાં કહેવાયું છે કે ભગવાન રામ, માતા સીતા અને લક્ષ્મણ સાથે વનવાસ દરમિયાન પ્રવાસ કરતા સમયે પંચવટી નામના જંગલમાં પહોંચ્યા. ત્યાં માતા સીતાએ સોનાનું હરણ જોયું હતું. પરંતુ સવાલ એ થાય છે કે શું ખરેખર સોનાનું હરણ છે. ચાલો આ જાણવાનો પ્રયાસ કરીએ.
આ સુવર્ણ હરણની વાસ્તવિક વાર્તા છે
જ્યારે માતા સીતાએ મારીચને જોયો ત્યારે તેણે તેને ખરેખર સુવર્ણ હરણ માન્યું. આ મારીચના કારણે રાવણે માતા સીતાનું અપહરણ કર્યું હતું. હકીકતમાં તે મારીચનો બહુરૂપી હતો અને તે સુવર્ણ હરણ નથી. મારીચનો વેશ બદલવાની આ કળાને કારણે, મૃગ મરીચિકા જેવા વાક્યનો જન્મ થયો, જેનો અર્થ થાય છે એવી વસ્તુ દેખાડવી જે અસ્તિત્વમાં નથી. અયોધ્યાના આચાર્ય સ્વામી વિવેકાનંદ પણ માને છે કે સોનાનું હરણ નથી.
तेहि बननिकट दसानन गयऊ। तब मारीच कपटमृग भयऊ॥ अति बिचित्र कछु बरनि न जाई। कनक देह मनि रचित बनाई ॥
એટલે કે, જ્યારે રાવણ શ્રી રઘુનાથજી જે જંગલમાં રહેતા હતા તેની નજીક પહોંચ્યો, ત્યારે મારીચ કપટમૃગ એટલે કે માયામૃગ અથવા સુવર્ણ હરણ બન્યો. તે તદ્દન વિચિત્ર હતું, જેનું વર્ણન કરી શકાતું નથી. તેણે રત્નોથી જડેલા સોનાનું શરીર બનાવ્યું હતું. માતા સીતાની સલાહ પર રામ તેને શોધવા નીકળ્યા.
નાસિકમાં હિન્દુઓ માટેનું મુખ્ય તીર્થ સ્થળ
પંચવટીનું જંગલ જેમાં આ બધું થયું હતું તે હજુ પણ અસ્તિત્વમાં છે અને તે મહારાષ્ટ્રના નાસિકમાં આવેલું છે. તે હિન્દુઓ માટે એક મુખ્ય તીર્થસ્થાન બની ગયું છે. એવું કહેવાય છે કે સુર્પણખાનું નાક કાપવાના કારણે આ વિસ્તારનું નામ નાસિક પડ્યું હતું. નાસિક મુંબઈથી લગભગ બેસો કિલોમીટર દૂર છે, જ્યાં ત્ર્યંબકેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ આવેલું છે. પંચવટી ત્ર્યંબકેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ પાસે આવેલું છે. કહેવાય છે કે પાંચ વૃક્ષો હોવાને કારણે આ જગ્યાનું નામ પંચવટી પડ્યું હતું.
રામ-સીતા અને લક્ષ્મણ સાથે સંકળાયેલા મંદિરો
અહીં સુંદર નારાયણ નામનું મંદિર છે, જેનાં ગર્ભગૃહમાં ત્રણ મૂર્તિઓ છે. મધ્યમાં નારાયણ અને દરેક બાજુ દેવી લક્ષ્મીની મૂર્તિ ધરાવતું આ મંદિર અલગ-અલગ છે. તે એવી રીતે બનાવવામાં આવ્યું છે કે 20-21 માર્ચે સૂર્યના કિરણો સીધા ભગવાન અને દેવીની મૂર્તિના પગ પર પડે છે. આ સુંદર નારાયણ મંદિરથી થોડે દૂર સીતા ગુફા પણ છે. આ ગુફામાં શ્રી રામ, સીતા અને લક્ષ્મણની મૂર્તિઓ છે. એવું કહેવાય છે કે દંડકારણ્યમાંથી પસાર થતી વખતે ત્રણેય આ સ્થળે રોકાયા હતા.
ખબરી ગુજરાતની WhatsApp Channelમાં જોડાવા માટે અહીં ટચ કરો
સુર્પણખાની વાર્તા પંચવટી સાથે સંબંધિત છે.
રામકથામાં કહેવાયું છે કે લંકાના રાજા રાવણની બહેન શૂર્પણખા પંચવટીના જંગલમાં રહેતી હતી. જ્યારે તેણે અયોધ્યાના બે રાજકુમારોને જોયા ત્યારે તે તેમના પર મોહિત થઈ ગઈ. તેણે પહેલા રામને પ્રેમ લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. જ્યારે તેણે ના પાડી ત્યારે તે લક્ષ્મણ પાસે ગઈ. જ્યારે તેણે પણ ના પાડી, ત્યારે તેણી તેના સાચા સ્વરૂપમાં પાછી આવી. અહીં જ લક્ષ્મણે શૂર્પણખાનું નાક કાપી નાખ્યું અને તે રડતી રડતી રાવણ પાસે ગઈ.
