Shivangee R Khabri Media Gujarat
UPI 2016 માં કેશલેસ વ્યવહારોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું અને 7 વર્ષમાં તેણે ડિજિટલ ચૂકવણીના ક્ષેત્રમાં ક્રાંતિ લાવી હતી.
Unified Payment Interface: UPI દ્વારા ડિજિટલ પેમેન્ટના ક્ષેત્રમાં ભારતે જે સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે તેનાથી સમગ્ર વિશ્વને વિશ્વાસ થઈ ગયો છે. તેની ઝલક સપ્ટેમ્બર 2023માં નવી દિલ્હીમાં જી-20 દેશોના વડાઓની સમિટમાં જોવા મળી હતી. જ્યાં UPI દ્વારા ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનના ક્ષેત્રમાં ભારતની સિદ્ધિ જોઈને તમામ દેશોના વડાઓ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા હતા. હવે સ્થિતિ એવી છે કે અમેરિકા હોય, જાપાન હોય, બ્રિટન હોય કે ફ્રાન્સ હોય, દરેક દેશ UPI અપનાવીને ડિજિટલ પેમેન્ટને પ્રોત્સાહન આપવા માંગે છે.
UPI તૈયાર છે!
નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે, જેઓ શ્રીલંકાની મુલાકાતે હતા, તેમણે ગુરુવારે 2 નવેમ્બર, 2023 ના રોજ એક કાર્યક્રમમાં જાહેરાત કરી કે ટૂંક સમયમાં જ શ્રીલંકામાં યુનિફાઈડ પેમેન્ટ ઈન્ટરફેસ લોન્ચ કરવામાં આવશે. નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE)ના સીઈઓ આશિષ ચૌહાણે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર લખ્યું, ‘નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં $1.7 ટ્રિલિયનના ટ્રાન્ઝેક્શન જોવા મળ્યા છે. ભારતનું UPI સમગ્ર વિશ્વ દ્વારા પસંદ કરવામાં આવી રહ્યું છે. જાપાન, સિંગાપોર, UAE, ફ્રાન્સ, UK અને જાપાન તેમના દેશોમાં UPI અપનાવવા માંગે છે. જ્યારે આ નાણાકીય વર્ષ માર્ચ 2024 માં સમાપ્ત થશે, ત્યારે આગામી 6 મહિનામાં UPI વ્યવહારોમાં વધુ વૃદ્ધિ થશે. આ વર્ષે UPI વ્યવહારો નવો રેકોર્ડ બનાવશે.
વિદેશી રાજદ્વારીઓને UPI ગમ્યું
ભારતની મુલાકાતે આવેલા રાજદ્વારીઓ દ્વારા UPIને કેવી રીતે પસંદ કરવામાં આવી રહ્યું છે તેની ઝલક તાજેતરમાં જ્યારે જર્મન એમ્બેસીએ X (Twitter) પર એક તસવીર શેર કરી ત્યારે જોવા મળી. જર્મનીના ફેડરલ ડિજિટલ અને ટ્રાન્સપોર્ટ મિનિસ્ટર વોલ્કર વિસિંગ શાકભાજીની દુકાનમાં ખરીદી કરતા જોવા મળ્યા હતા અને તેમણે UPI દ્વારા ડિજીટલ પેમેન્ટ પણ કર્યું હતું.
કેશલેસ અર્થતંત્રને વેગ મળ્યો
8 નવેમ્બર, 2016 ના રોજ, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ રૂ. 500 અને રૂ. 1000 ની જૂની નોટો પાછી ખેંચીને ડિમોનેટાઇઝેશનની જાહેરાત કરી હતી. તે પછી, સરકારે દેશમાં કેશલેસ અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપતા ડિજિટલ પેમેન્ટ પર ભાર આપવાનું શરૂ કર્યું. ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શન વધારવા માટે સરકારે શરૂઆતના દિવસોમાં કેશબેક જેવી ઑફર્સ પણ રજૂ કરી હતી. કોવિડ રોગચાળાને કારણે, માર્ચ 2020 માં દેશમાં લોકડાઉન હતું અને લોકોને ઘરની અંદર રહેવાની ફરજ પડી હતી. પછી કોરોનાને કારણે લોકોએ નોટ લેવાનું ટાળવાનું શરૂ કર્યું. તે સમયગાળા દરમિયાન, ડિજિટલ વ્યવહારોને મહત્તમ પ્રોત્સાહન મળ્યું. 2022 માં, દેશમાં કુલ ડિજિટલ ચૂકવણીમાં UPI દ્વારા કરવામાં આવેલા વ્યવહારોનો હિસ્સો 50 ટકાથી વધુને પાર કરી ગયો હતો, જે ડેબિટ-ક્રેડિટ કાર્ડ દ્વારા કરવામાં આવેલા વ્યવહારો કરતાં લગભગ 5 ગણો વધુ હતો.
ચા વેચનાર હોય કે રસ્તાના કિનારે સમોસા વેચનાર હોય. ઇ-રિક્ષા ચાલક હોય કે કાર્ટ પર શાકભાજી વિક્રેતા હોય કે કરિયાણાની દુકાન હોય, તમારે આ વેપારીઓને ચૂકવણી કરવા માટે તમારા ખિસ્સામાં પાકીટ કે રોકડ રાખવાની જરૂર નથી. તમે મોબાઈલ ફોન દ્વારા UPI દ્વારા ડિજિટલ પેમેન્ટ કરી શકો છો. તેનો ફાયદો એ છે કે તમારે તમારા ખિસ્સામાં ફેરફાર રાખવાની પણ જરૂર નથી.
ઓક્ટોબરમાં UPI વ્યવહારો રેકોર્ડ કરો
NPCI દ્વારા ઑક્ટોબર 2023 માટે જાહેર કરાયેલ UPI વ્યવહારોના ડેટા અનુસાર, ઑક્ટોબર મહિનામાં 17.6 લાખ કરોડ રૂપિયાના કુલ 1140 કરોડ UPI ટ્રાન્ઝેક્શન્સ થયા હતા, જે એક નવો રેકોર્ડ છે. આ સાથે, ટ્રાન્ઝેક્શન વોલ્યુમની દ્રષ્ટિએ વાર્ષિક ધોરણે 55 ટકાનો વધારો થયો છે. જ્યારે ટ્રાન્ઝેક્શન મૂલ્યના સંદર્ભમાં 42 ટકાની વૃદ્ધિ જોવા મળી છે.
આ વર્ષે ઓગસ્ટ મહિનામાં, UPI એ પ્રથમ વખત 10 બિલિયન UPI ટ્રાન્ઝેક્શનનો રેકોર્ડ હાંસલ કર્યો હતો. એવું માનવામાં આવે છે કે તહેવારોની સીઝનને કારણે નવેમ્બર મહિનામાં વધુ UPI ટ્રાન્ઝેક્શન જોવા મળી શકે છે. સપ્ટેમ્બરમાં મુંબઈમાં આયોજિત ગ્લોબલ ફિનટેક ફેસ્ટમાં, NPCIના વડા દિલીપ આસબેએ કહ્યું હતું કે 2030 સુધીમાં UPI દ્વારા દરરોજ 2 બિલિયન UPI ટ્રાન્ઝેક્શનનું લક્ષ્ય નક્કી કરવામાં આવ્યું છે.
